धादिङ : बागमती प्रदेश सरकारका मुख्यमन्त्री राजेन्द्र पाण्डेले भोली अर्थात साउन २१ गते शनिबार जिल्ला अस्पतालले विस्तार गर्न लागेको नयाँ सेवा निःशुल्क डायलिसिस उद्घाटन गर्ने भएका छन् ।
जिल्ला अस्पताल धादिङका मेसु मधुकार दाहालले जनाए अनुसार भोली मुख्यमन्त्री पाण्डेले उद्घाटन गरे पछि निःशुल्क डायलिसिस सेवा सुरु हुने छ । अब डायलिसिस का लागि जिल्ला बाहिर धाउनु नपर्ने उनले बताए ।
डायलिसिस भनेको केहो ?
दुबै मिर्गौलाले काम गर्न छाडेपछि कृत्रिम तरीकाले मिर्गौलाले काम गर्ने विधि डायलिसिस हो । मिर्गौला फेल हुँदा शरीरमा पानी बढी हुने र फोहोर जम्मा हुन्छ । मिर्गौला पूर्ण असफल भएको अवस्थामा र अन्तिम चरणको मिर्गौला रोग र मिर्गौलामा हुने चोटका समयमा पनि बिरामीको जीवन रक्षाका लागि डायलिसिस गर्नुपर्छ ।
मिर्गौलाको क्षमता ८०–९० प्रतिशतले घटेपछि फोहोर उत्पादनहरू र तरल पदार्थ शरीरबाट बाहिर निस्कन नसकेपछि शरीरमा विषाक्त पदार्थहरू जस्तै (क्रिएटिनिन र अन्य नाइट्रोजन फोहोर पदार्थको रूपमा शरीरमा जम्मा हुनथाल्छ । जसले गर्दा वाकवाकी लाग्ने, थकान, खुट्टा सुन्निने, र सास फेर्न कठिर्नाजस्ता लक्षणहरू निम्त्याउँछन् । यिनीहरूलाई सामूहिक रूपमा यूरेमिया भनिन्छ । यस्तो समयमा, सामान्य चिकित्सा व्यवस्थापन अपर्याप्त हुन्छ र बिरामीले डायलिसिस सुरु गर्नुपर्छ ।
मिर्गौलाले पूर्ण रुपमा काम गर्न छाडिसकेपछि डायलिसिसको सहायताले शरीर सफा गर्ने हो । तर मिगौलालाई पुरानै अवस्थामा फकाउँन वा काम गर्न सक्ने बनाउँन सकिन्न । डायलिसिस मिर्गौलाको कामको विकल्प मात्रै हो । डायलिसिस दुई प्रकारको हुन्छ । आकस्मित एवम् दीर्घ डायलिसिस । आकस्मिक डायलिसिस चाँही कुनै दुर्घटना भएका बेला मिर्गौलामा समस्या आएर शरीरमा असर देखापरेमा गर्नुपर्छ ।
तर अकस्मात केही कारणले छोटो समयका लागि मिर्गौलामा समस्या उत्पन्न हुँदा भने छोटो अवधिको लागि डायलिसिस पछि मिर्गौलाले काम गर्न थाल्छ । त्यस्ता बिरामीको मिर्गौला केही दिन पछि फेरि पूर्ण रूपमा काम गर्न थालेपछि पछि ति बिरामीहरूले डायलिसिस गराउनु पर्दैन । क्रोनिक किड्नी डिजिज अर्थात दीर्घकालिन रुपमै मिर्गौला बिग्रिएका बिरामीको भने अवस्था हेरेर सातामा कति पटक डायलिसिस गर्नुपर्छ भन्ने निर्धारण हुन्छ ।
डायलिसिस गर्न थालेपछि सामान्यतया हप्तामा एकचोटि गर्नुपर्ने गर्नुपर्छ । बिरामीको अवस्था जटिल छ भने सातामा २–३ पटकसम्म पनि डायलिसिस गर्नुपर्ने हुन्छ । अहिले नेपालमा एक पटक डायलिसिस गरेको खर्च ६ देखि ८ हजारसम्म लाग्छ । निरन्तर डायलिसिसको समयमा ३–४ हजारसम्म खर्च लाग्ने गर्छ । तथापी सरकारले निःशुल्क गर्ने निर्णय गरे सँगै सरकारी अस्पतालहरुले यो सेवालाई नि:शुल्क बनाएका छन् ।
डायलिसिसको विकल्प
एकपटक मिर्गौलाले काम गर्न छाडेपछि पुरानै अवस्थामा फकाउन सकिन्न । तर समयमै वा बिग्रन थाल्दाकै क्रममा रोग पहिचान भएमा मिर्गौलाई फेल हुनबाट जोगाउँन सकिन्छ । मिर्गौलाले काम गर्न छाडेपछि डायलिसिसको विकल्प भनेको मिर्गौला प्रत्यारोपण नै हो । मिर्गौला बिरामीको जीवन सुरक्षा, झन्झट, खर्च र अन्य जटिलताका आधारमा मिर्गौला प्रत्यारोपण डायलासिस भन्दा धेरै उचित विकल्प हो ।
तर प्रत्यारोपणका लागि एकमुष्ट खर्च, र अंग दान गर्ने व्यक्ति खोजी निकै झन्झटिलो र कठीन छ । अहिले आर्थिक र नजिकको नाताभित्र अंग दान गर्ने मान्छेको अभावमा धेरै मिर्गौला रोगीले त्यो विकल्पमा जान सकेका छैनन र उनीहरु डायलिसिसकै भरमा जीवन लम्ब्याउन बाध्य छन् ।